Σύντομη περιγραφή – Ιστορία – Λαογραφία – Παράδοση – Χλωρίδα & Πανίδα – Τέχνη & Δημιουργία – Αγροτικός κόσμος – Πολιτιστικός Σύλλογος – Βάϊος Μαλλιάρας
Οι βασικοί χοροί του Πυργετού είναι ο συρτός, το μπεράτι, ο τσάμικος και ο καλαματιανός.
Το Δημοτικό Τραγούδι υπήρξε πάντα η έκφραση του Έλληνα. Τραγούδι που τον συντρόφευε σ’ όλες τις εκφάνσεις της ζωής του. Τραγούδησε τη λεβεντιά, τον ηρωισμό, τη θυσία, τον πόνο, τον καημό την καταστροφή, τη συμφορά! Αποτελούν λοιπόν αξιόλογη πηγή για τον ερευνητή.
Πιστεύω ότι αξίζει να παραθέσουμε κι εμείς τα δημοτικά τραγούδια που φαίνεται ότι έχουν κάποια σχέση με τον τόπο και τα γεγονότα.
Είναι φυσικό να αποτελούν τα τραγούδια τον απόηχο σημαντικών γεγονότων όπως της αρρώστιας που κατέστρεψε όλη την περιοχή, της τελικής υπό στον Αλή και της επιδρομής των Τούρκων κατά του Πυργετού, που τέλειωσε με την πυρπόληση του Κουλή.
Οι βασικοί χοροί του Πυργετού είναιο συρτός, το μπεράτι, ο τσάμικος και ο καλαματιανός.
Ο Συρτός είναι ο πλέον αγαπητός και διαδεδομένος χορός. Χορεύεται σε όλες τις περιστάσεις και έχει αργή ή γρήγορη ρυθμική αγωγή, ανάλογα με τις προτιμήσεις του πρωτοχορευτή, ο οποίος και «παραγγέλνει», «πληρώνει» και χορεύει την παρέα του. Στο χορό αυτό ο χορευτής έχει μεγάλες αυτοσχεδιαστικές δυνατότητες, κάνοντας φιγούρες, τα λεγόμενα «τσαλίμια» (τσακλίμια) ή «καβάδια» («κουτσοκάβαδα»). Στην αρχή του χορού συνήθως σηκώνονταν οι νέοι άντρες (ο αριθμός των οποίων είχε σχέση με τη χωρητικότητα της περιοχής στην οποία γινόταν το γλέντι) ξεκινούσαν με αργούς σκοπούς να χορεύουν, κάνοντας και μερικά καβάδια (τσαλίμια) ώστε να προσελκύσουν και τις κοπελιές στο χορό, συνήθως με τον Καλαματιανό ή πάλι με Συρτό. Βέβαια κάθε χορευτική περίσταση είχε και τους «κανόνες» της οι οποίοι σχετίζονται με το χωριό, την περίοδο του χρόνου, το είδος του γλεντιού, τους χορευτές και τους οργανοπαίκτες.
Ο Καλαματιανός, είναι ο γνωστός επτάσημος Συρτός χορός και συνήθως με αυτόν ξεκίναγαν τα γλέντια. Πιθανότατα η συνήθεια που επικρατούσε να ξεκινάνε τα γλέντια με το κλασσικό Πανελλήνιο τραγούδι «Μαντήλι Καλαματιανό» καθιέρωσε και το όνομα στο συρτό αυτό, αν και στα γλέντια όπως προαναφέρθηκε παιζότανε και πολλά άλλα στεριανά Καλαματιανά. Στην πάροδο του χρόνου δημιουργήθηκαν και αρκετά τοπικά τραγούδια και σκοποί πάνω σε αυτό το σκοπό.
Το Μπεράτι.
Ανδρικός και γυναικείος χορός που συναντάται και στην Ήπειρο. Είναι χορός «συγκαθιστός», και χορευόταν συνήθως στους γάμους, όταν οι συγγενείς συνόδευαν τη νύφη και το γαμπρό στην εκκλησία. Γι’ αυτό και δεν έχει καθορισμένο σχήμα και διακρίνεται για την ελευθερία και την μεγάλη ποικιλία των βημάτων του. Τα βήματα του χορού είναι έξι και χορεύονται τρία δεξιά και τρία αριστερά ή και τα έξι προς τα εμπρός. Εντούτοις ο χορευτής είχε το περιθώριο να αυτοσχεδιάσει με καθίσματα, στροφές, χτυπήματα κλπ.
Θεσσαλικός (Γιούργια στα παλιούρια)
Ανδρικός και γυναικείος χορός που χορεύεται στην περιοχή του Τυρνάβου με λαβή από τις παλάμες και τους αγκώνες λυγισμένους. Σχηματίζεται κύκλος ανοιχτός με μέτωπο λοξώς δεξιά. Η φτέρνα του δεξιού ποδιού είναι μέσα στην καμάρα του αριστερού. Αποτελείται από πέντε χορευτικά μοτίβα καθένα από τα οποία έχει δικό της αριθμό βημάτων. Όλα τα βήματα εκτελούνται ισόχρονα.
1: Το δεξί πόδι βήμα δεξιά
2: Το αριστερό πόδι βήμα αριστερά
3: Το δεξί, δεξιά με τα δάχτυλα προς το κέντρο
4: Το αριστερό πόδι μισό βήμα δεξιά με την φτέρνα του σε επαφή με την καμάρα του δεξιού. Τα δάκτυλά του είναι στραμμένα αριστερά με ελαφριά στήριξη στο έδαφος. Μέτωπο αριστερά.
5: Το αριστερό πόδι βήμα αριστερά.
6: Το δεξιό πόδι βήμα αριστερά.
7:Το αριστερό αριστερά με τα δάκτυλα προς το κέντρο.
8: Το δεξί πόδι μισό βήμα αριστερά με την φτέρνα του σε επαφή με την καμάρα του αριστερού. Τα δάκτυλά του είναι στραμμένα δεξιά με ελαφριά στήριξη στο έδαφος. Μέτωπο δεξιά.
Τα βήματα αυτά επαναλαμβάνονται ώστε να γίνουν δεκαέξι.
ΜΟΤΙΒΟ 2ο
Αποτελείται από 4 βήματα. Τα δύο πρώτα είναι όμοια με το 3,4 του α΄ μοτίβου. Τα δύο δεύτερα είναι όμοια με το 7,8 του α΄ μοτίβου.
ΜΟΤΙΒΟ 3ο
Αποτελείται από τα 4 πρώτα βήματα του πρώτου μοτίβου.
ΜΟΤΙΒΟ 4ο
Αποτελείται από 4 βήματα. Τα δύο πρώτα είναι όμοια με το 7,8 του α΄ μοτίβου. Τα δύο δεύτερα είναι όμοια με το 3,4 του α΄ μοτίβου.
ΜΟΤΙΒΟ 5ο
Αποτελείται από τα (4) βήματα 5-8 του πρώτου μοτίβου.
Tσάμικος.
Ανδρικός χορός, από τους πιο λεβέντικους ελληνικούς παραδοσιακούς χορούς. Θεωρείται όπως και ο Συρτός Καλαματιανός, πανελλήνιος χορός γιατί χορεύεται στις περισσότερες περιοχές της Ελλάδας. Το όνομά του το πήρε από την Τσαμουριά ή Τσάμικο της Ηπείρου. Λέγεται και «κλέφτικος» γιατί χορευόταν από τους κλέφτες την εποχή της Τουρκοκρατίας. Ανάλογα με την περιοχή, συναντάμε διάφορες μορφές Τσάμικου, με 8, 12, 14 και 16 βήματα. Στα ορεινά της Ρούμελης για παράδειγμα προτιμούν τα 8 βήματα, ενώ αντίθετα στην Πελοπόννησο τον χορεύουν με τα 14. Σε πολλές περιπτώσεις, αυτός που σέρνει το χορό, χορεύει στον τόπο, αυτοσχεδιάζει δηλαδή, κάνοντας πηδήματα, ψαλίδια, στροφές επιδεικνύοντας έτσι την λεβεντιά του και τις χορευτικές τους ικανότητες. Όταν ο πρώτος αυτοσχεδιάζει εκτελώντας φιγούρες, οι υπόλοιποι χορευτές ακολουθούν με τα βήματα της περιοχής ή επαναλαμβάνοντας συνέχεια τα 2 πρώτα βήματα του τσάμικου, προς τη φορά του κύκλου. Αντίθετα με την Ήπειρο, οι κινήσεις των Πελοποννήσιων χορευτών ήταν πιο απελευθερωμένες, με πηδήματα κλπ, ενώ στην Ήπειρο, κυριαρχούσε το αργό, βαρύ πάτημα. Τα βήματα του χορού είναι τα εξής:
1: Το δεξί πόδι προς τη φορά και λίγο πίσω.
2: Το αριστερό προς τη φορά, τα δάχτυλα προς το κέντρο.
3: Το δεξί προεκβολή στο κέντρο ελαφρά στα δάχτυλα.
4: Το δεξί σε προεκβολή πίσω και λίγο δεξιά.
5: Το αριστ. προεκβολή στο κέντρο, ελαφρά στα δάχτυλα.
6: Το αριστερό βήμα δεξιά.
7: Το δεξιό βήμα δεξιά και τα δάχτυλα προς το κέντρο
8: Πήδημα στο δεξιό – Αρση του αριστ. λυγισμένου πίσω.
